نخود
نامهاي ديگر : نخود چي ، حمص
نام لاتين : Chickpea و Garbanzos و Garbanzo bean
خاصيت درماني: نخود از نظر طبيعت ، گرم و خشك است .سبز آن كمي تر است. از نظر خواص كمي ملين است ومقوي ريه و افزاينده حرارت غريزي مي باشد. خونساز است و بسيار مغذي و چاق كننده و اشتها آور. اگر نخود را يك شب در سركه خيس كرده و صبح ناشتا بخورند و در آن روز چيز ديگري نخورند براي كشتن كرم معده نافع است . خوردن آب نخود پخته ( نخود آب ) با قدري نمك باز كننده گرفتگي ها و مدر است و براي درد سينه و زخمهاي ريه نافع مي باشد . اگر نخود را در آب خيسانده و خام بخورند و آب خيس كرده آن را با كمي عسل روي آن بياشامند براي اعاده نيروي جنسي بسيار موثر است . اگر حليم نخود با سركه خورده شود و در آب پخته نخود بنشينند براي اصلاح بيماري هاي مقعد و پاك كردن رحم و اخراج انگل معده موثر است .خوردن آب خيس كرده نخود براي تحليل ورم لثه ها و تسكين درد دندان نافع است .
روغن نخود خيلي گرم و خشك است و مقوي مو و نيروي جنسي مي باشد و براي تسكين درد دندان و سردرد مفيد است . ماليدن روغن نخود به موضع براي تقويت نيروي جنسي مفيد است . نخود مضر مثانه است و از اين نظر بايد با خشخاش خورده شود.
نخود ايجاد نفخ و گاز مي كند و تازه آن بخصوص خيلي ثقيل است و از اين نظر بايد با زيره و شبت خورده شود و اشخاص گرم مزاج با سكنجبين بخورند و آشاميدن آب پس از خوردن نخود مضر است .
شبنم نخود ماده بسياري ترشي است كه از مجموع چند اسيد از جمله استيك اسيد، اكساليك اسيد و ماليك اسيد تشكيل مي شود . در ايران سابقاً در نائين و قزوين و بعضي ديگر مرسوم بوده است كه صاحبان مزارع نخود در فصل رسيدن نخود پارچه بزرگ پنبه اي را خيس كرده شبها روي بوته هاي نخود در مزرعه مي كشيدند، در اثر تماس پارچه با بوته هاي سبز نخود و تبخير گياه و به علاوه ايجاد شبنم روي بوته ها پارچه با مخلوط اسيدهاي فوق آغشته مي شد .و صبح پارچه را جمع كرده و در اثر چلانيدن و فشردن آن مايع ترشي از آن گرفته و به نام شبنم نخود براي چاشني غذا در آشپزخانه مصرف مي كردند .اين شبنم نخود و عصاره ترش اسيدي نخود در طب سنتي هند براي كنترل اسهال خوني و رفع يبوست و رفع سوئ هاضمه و همچنين در موارد مارگزيدگي كاربرد دارد .
تركيبات :
در هر يك صد گرم دانه نخود رسمي سفيد در حدود 009% ميلي گرم ارسنيك وجود دارد و به علاوه وجود اكساليك اسيد ، استيك اسيد ، ماليك اسيد و يك اسيد ديگر درگياه نخود گزارش شدهاست و بررسي هاي ديگري نشان مي دهد كه ارژي نين ، تايروزين ، ليسين ، سيستين و ترپتوفان در نخود وجود دارد . مطالعات ديگري وجود كاروتنوئيد و ويتامينهاي D,A و E را كه در چربي حل مي شود ، در نخود مشخص نموده است . نخود از نظر ويتامينهاي گروه B غني است .
تجزيه نخود نشان داده است كه لسيتين ، فيتين و ساپونين در گياه يافت مي شود و در دانه نخود در حدود 5-4% يعني بيش از ساير حبوبات روغن ثابت وجوددارد.
وجود سه ماده متبلور بيوكانين A ، بيكونانين B و بيوكنين C در جنين تازه نخود در حال جوانه زدن تاييد گرديده است و سرانجام نخود از لحاظ مقدار مواد معدني پتاسيم ، آهن ، فسفر و كلسيم نيز غني مي باشد .
در هر يك صد گرم دانه نخود خشك خام در حدود 20 گرم پروتئين ، 55 گرم هيدراتهاي كربن ( نشاسته و...) 10 گرم آب ، 3 گرم خاكستر ، 150 ميلي گرم كلسيم ، 330 ميلي گرم فسفر ، 9/6 ميلي گرم آهن ، 26 ميلي گرم سديم و 797 ميلي گرم پتاسيم وجود دارد و به علاوه داراي 50 واحد بين المللي ويتامين A ، 31% ميلي گرم تيامين ، 15% ميلي گرم رايبوفلاوين و 2 ميلي گرم نياسين است .
اشكال دارويي : ميوه ، شبنم
مشخصات :
نخود رسمي گياهي است يكساله و كوتاه ، بلندي بوته آن در حدود يك وجب پوشيده از تار . برگهاي آن مركب پري فرد داراي 17-13 عدد برگچه كوچك تخم مرغي داندانه دارد و بدون پيچك . گلهاي آن سفيد صورتي و آبي است. ميوه آن نيام و غلاف آن كوچك متورم و داراي نوك تيز به طول 3-2 سانتيمتر و عرض 2-5/1 سانتيمتر كه در آن يك دانه نخود به رنگ نخودي با سياه قرار دارد. اين گياه به طور پرورشي در اكثر مناطق ايران كاشته مي شود و از حبوبات پر مصرف در ايران است .
نام علمي : Cicer arietinum L. از خانواده Leguminosae تيره فرعي Papilionaceae